Günlük yaşamda sıkça darbe suçu ya da darbe suçları olarak ifade edilen suçlarla çoğunlukla anayasal düzene karşı suçlar, bilhassa hükümete karşı gerçekleştirilen eylemler kastedilmektedir. Anayasal düzeni ihlal, Hükümete Karşı Suç, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetine Karşı Silahlı İsyan, Cumhurbaşkanına Suikast ve Fiili Saldırı anayasal düzene karşı suçlara örnek verilebilir.
5237 sayılı TCK’nun “Anayasal Düzene Karşı Suçlar” başlığı altında 312. Maddede “hükümete karşı suç “ düzenlenmiştir.
Her bir suçun ayrıca incelenmesi gerektiğinden bu yazımızda 312. Maddede düzenlenen “Hükümete karşı suç” hakkında bilgi ve detaylara yer vereceğiz:
TCK 312. Maddede “ Cebir ve şiddet kullanarak Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti’ni ortadan kaldırmaya veya görevlerini yapmasını kısmen veya tamamen engellemeye teşebbüs eden kimseye ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir.” denmektedir.
- Hükümete karşı suç özgü bir suç olmayıp genel bir suçtur. Buradan suçun fail bakımından bir özellik göstermediği, herkesin bu suçu işleyebileceği anlaşılmaktadır.
- Hükümete karşı suçun taksirle işlenmesi mümkün değildir. Mutlaka failin bilerek ve isteyerek , kasten yasa maddesi ile düzenlenen fiili gerçekleştirmesi gerekir.
- Failin hareketlerinin hükümeti ortadan kaldırmaya ya da hükümetin işleyişini engellemeye yönelmesi yeterli olup, ayrıca failin neticeye yönelen özel amacı araştırılmamaktadır.
- Hükümete karşı suç bakımından hukuka uygunluk nedenleri son derece sınırlıdır. Anayasal bir kurum olan güvenoyu mekanizması ile hükümetin düşürülmesi, nadir örneklerden sayılmaktadır.
- Hükümete karşı suçun gerçekleşmesi için cebir ve şiddet kullanarak hükümeti ortadan kaldırmaya veya görevini engellemeye teşebbüs edilmesi yeterlidir. Fail neticesi gerçekleşmemiş bu hareketlerinden tamamlanmış suç gibi cezalandırılır. Bu bakımdan suç, bir teşebbüs (kalkışma) suçudur.
- Hazırlık hareketleri cezalandırılmadığından, failin belli bir ağırlıktaki eylemini elverişli vasıtalar kullanarak gerçekleştirmesi gerekmektedir. Ancak failin hazırlık hareketleri belli bir suç kapsamında ise; bu suçtan ayrıca cezalandırılması mümkün olur.
- Suçun bir kişi tarafından işlenmesi ceza hukuku bağlamında teorik olarak mümkünse de, pratikte neredeyse imkansızdır. Hükümete karşı suçun çoğunlukla birden fazla kişi tarafından işlendiği görülür. Hükümete karşı suç işleyen fail sıklıkla silahlı örgüt mensubu olmaktadır. Bu halde TCK 314 (silahlı örgüt) ve TCK 316 (suç için anlaşma) uygulama alanı bulacaktır.