Özel belgede sahtecilik suçu TCK’ nun 207. Maddesinde düzenlenmiştir. Günlük hayatta da sıkça karşılaştığımız özel belgede sahtecilik suçu, birçok bakımdan özelik arz eder.
Öncelikle belge kavramından ne almak gerekir? Ceza hukuku neleri belge olarak kabul eder?
Günlük dilde belge dendiğinde yazılı bir evrak anlaşılmaktadır.
Ceza hukukunda ise belge: hukuki sonuç doğurmaya elverişli bir irade beyanını içeren (belirli bir düşünce hukuki ilişki ve vakıayı yansıtan) düzenleyicisinin kim olduğunu da gösteren yazılı evraktır.
Belgenin unsurları:
- Yazılı olma
- Hukuki değer taşıyan bir içeriğe sahip olma
- Düzenleyenin belirli olmasıdır.
Özel belgeler, belge niteliği taşıyan ancak resmi belge niteliği taşımayan belgelerdir. Resmi belgeler kamu görevlisi tarafından görevi gereği düzenlenen ve mevzuatla belirlenen unsurları taşıyan belgeler veya yasa ile resmi belge niteliğinde olduğu açıkça kabul edilen ( TCK 210. Md) belgeler olduğuna göre; bu kapsamda görülemeyecek ancak belge olma unsurlarını taşıyan belgeler özel belgelerdir.
TCK’nun 207. Maddesi:
“Bir özel belgeyi sahte olarak düzenleyen veya gerçek bir özel belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren ve kullanan kişi bir yıldan üç yıla hapis cezası ile cezalandırılır.”
“Bir sahte özel belgeyi bu özelliğini bilerek kullanan kişi de yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.” Denmektedir.
- Özel belgede sahtecilik suçunun oluşması için, fail belgenin sahte olduğunu bilmelidir.
- Özel belgenin yalnızca düzenlenmesi yeterli değildir; belgenin sahte olduğunu bilen fail, belgeyi kullanmalıdır. Özel belgede sahtecilik suçu bakımından belgenin kullanılması zorunlu bir unsurdur.
- Özel belgede değişiklik yapılarak suç işlenmişse, yapılan değişikliğin aldatıcı olması gerekir.
- Özel belgeyi sahte olarak düzenlemek ve kullanmak biçimde suç işlenmişse, özel belgenin aldatma kabiliyetinin bulunması gerekir. Zira, aldatma(iğfal) kabiliyeti sahtecilik suçlarının genel unsurudur.
- Gerçekleştirilen eylem nedeniyle zarara uğrama olasılığı bulunmalıdır. Fiil sonucunda zararın oluşması, mutlak olarak aranmayıp, zarara uğrama olasılığının doğması yeterlidir.
- Özel belgede sahtecilik suçu, resmi belgede sahtecilikten farklı olarak, fikri sahteciliği kapsamaz. Fikri sahtecilik; belgeyi düzenleyen gerçek olduğu halde, içeriğin gerçeğe aykırı düzenlenmesidir. Oysa özel belgede sahtecilik suçunun oluşması için, bir özel belgenin mevcutmuş gibi sahte olarak üretilmesi gerekmektedir.
- Suçun bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın ispatı veya gerçek bir durumun belgelenmesi amacıyla işlenmesi, cezayı azaltan bir nitelikli haldir.
- Resmi belgelerin onaysız fotokopileri özel belge kabul edilmektedir.
- Özel bir belgenin fotokopisinin suça konu olması halinde, Yargıtay, onaysız fotokopilerin delil vasfı taşımadığını kabul etmektedir. Onaysız fotokopi hukuki sonuç doğurmamakta, yalnızca aslı gibidir onayı ile özel belge olarak kabul edilmektedir. Onaysız özel belge fotokopileri ile gerçekleştirilen eylemler, şartları varsa dolandırıcılık suçunu oluşturabilir.
- TCK’nun 208. Maddesi özel belgeyi bozma, yok etme ve gizleme eylemlerini de düzenlemiş, fail için bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası öngörmüştür.